Говьсүмбэр аймаг
Шивээговь сум
Ерөнхий мэдээлэл
Говьсүмбэр аймгийн Шивээговь сум нь хуучнаар Сэцэн хан аймгийн Боржигин Сэцэн вангийн хошууны төв хэсэг, үндсэн нутаг нь юм. БНМАУ-ын АИХ-ын Тэргүүлэгчдийн 1989 оны 8-р сарын 08-ны өдрийн 127-р зарлигаар тус хотхоныг Дорноговь аймгийн харъяанд Шивээговь хороо болгон Засаг захиргааны анхны нэгж байгуулснаар сумын тулгын чулуу тавигдсан байна. 1994 оны 8 дугаар сард Говьсүмбэр аймаг байгуулагдаж Шивээговь хороог сум болгон өөрчилсөн байна. Одоо Шивээговь сум нь 2 багтай, 967 өрх, 3000 хүн амтай.
Нутгийн байгалийн бүтэц нь дов толгод бүхий тал хээрийн бүсэд оршдог, далайн түвшнээс дээш 1172.3 метрт өргөгдсөн.Газар хөдлөлийн эрчим 7 балл.Сумын нутаг дэвсгэр нь уул, гүвээ толгод бүхий тал хээр буюу мал аж ахуй болон газар тариалан эрхлэхэд тохиромжтой.
Нийт газар нутгийн хэмжээ 85755 га.
Мал сүрэг
Сум нь 69 малчин айл өрхтэй бөгөөд 2012 оны жилийн эцсийн байдлаар нийт 26,320 мал тоологдсон. Үүнд : Тэмээ-68, Үхэр-72, Ямаа-13041, Хонь-11612, Адуу-877
Зам тээвэр
Сумын төвийн зүүн хойгуур УБ-Чойр-Замын Үүдийг холбосон төмөр зам болон авто зам дайран өнгөрдөг бөгөөд тээврийн дэд бүтэц харьцангуй сайн хөгжсөн сум юм. Цаашдаа мянганы замтай сумыг холбох ажил хийгдэх юм.Чойр-Шивээговь сумын хооронд нийтийн тээврийн үйлчилгээнд микро автобусаар иргэдэд тээврийн үйлчилгээ үзүүлдэг.
Ус хангамж
Сумын хэмжээнд цэвэр усны эх үүсвэрийн гүний худаг 2, 500м3 багтаамжтай усан сан 1, ус цэвэршүүлэх төхөөрөмж 1, 5 км урт цэвэр усны шугам хоолой ашиглагдаж байна. Төвлөрсөн ус хангамжийн сүлжээнд 117 өрх, 22 албан байгууллага, ААН холбогдсон.Сумын төвийн ундны ус нь хатуулаг, эрдэслэг чанар өндөртэй байдаг тул эх үүсвэрүүд дээр ус цэвэршүүлэх, цэнгэгжүүлэх төхөөрөмжүүд суурилуулах шаардлагатай.
Дулаан хангамж
Сумын төв дээр дулаан хангамжийн 2 эх үүсвэр ажиллаж байгаа бөгөөд айл өрх, ААНБ-уудын дийлэнх нь төвлөрсөн халаалтын шугамд холбогдсон.Нийтийн ахуйн үйлчилгээний “Илчлэг Шивээ” ОНӨҮГазрын 5.6 МВт хүчин чадал бүхий DZL маркын 3 халаалтын зуух эмнэлэг, сургууль, цэцэрлэг, сумын ЗДТГазар, 210 гаруй айл өрх болон бусад барилга байгууламжуудыг төвлөрсөн дулаанаар хангаж байна. Цаашид өргөтгөх шаардлагатай.
Шилжилт хөдөлгөөн
Хүн амын 60,2 хувь нь сумын төвд ажиллаж, амьдарч байна. Шивээговь сум нь дэд бүтэц, уул уурхай, харьцангуй сайн хөгжсөн, хотожсон сум юм. Энэ нөхцөл нь хүн амын шилжилт хөдөлгөөний тогтвортой байдалд эерэгээр нөлөөлж байна.
Нийгмийн үйлчилгээний барилга байгууламж
Сургууль
Тус сургуулийн барилга нь Зөвлөлтийн цэргийн ангийн үед ашиглагдаж байсан БАМ-ын барилга бөгөөд ашиглалтын шаардлага хангахгүй байгаа тул цаашид ашиглах боломжгүй гэсэн МХГ-ын улсын байцаагчийн дүгнэлт гарсан. • Ерөнхий боловсролын 12 жилийн сургууль• 1 дүгээр багийн нутаг дэвсгэрт байршилтай• Барилга нь 2005 онд их засвар хийгдсэн• 420 хүүхдийн хүчин чадалтай одоогоор 21 бүлэгт 530 хүүхэд өдрөөр суралцаж байна. • 51 Багш, ажиллагчидтай• Ерөнхий боловсролын сургуульд мэргэжилтэй багшийн хангалт 100 хувь
Эмнэлэг
Хүчин чадал: 15 ортой Их эмч-3, Бага эмч-2 сувилагч-5 үйлчилгээний ажилтан-6 Эрүүл мэндийн яамны 80.0 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар баригдаж, 2003 онд ашиглалтанд оруулсан. Эмнэлгийн үйл ажиллагаа явуулах стандартын шаардлага хангахгүй байгаа тул амбулаторийн өргөтгөл хийх шаардлагатай.
Спорт заал
Шивээ-Овоо ХК-ний спорт танхим болон 3-р ахлах сургуулийн спорт танхимд бүх төрлийн спортын арга хэмжээг зохион байгуулж байна.
Ажилгүйдэл ядуурал
Сумын хэмжээнд хөдөлмөр эрхлээгүй Хөдөлмөрийн насны эрэгтэй 208, эмэгтэй 266 нийт 474 иргэн байна. Үүнээс хөдөлмөрийн насны хөдөлмөрийн чадваргүй 117 иргэн, Хөдөлмөрийн насны өдрийн ангид суралцсан 392 иргэн, Хөдөлмөр халамж үйлчилгээний хэлтэст бүртгэлтэй 28 иргэн байна.
Засаг даргын тамгын газар
ЗДТГ-ын барилга Шивээговь сумын 1-р багт байршилтай, 1979 онд ашиглалтанд орсон тоосгон хийцтэй, Цэргийн штабын зориулалтай. Инженерийн төвлөрсөн хангамжтай. Барилгын үйлдвэрлэлийн салбарт 2012 онд улсын болон орон нутгийн төсвийн 837 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийгдсэн. Барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих бодлогын хүрээнд “Сум хөгжүүлэх сан”-гаас 1 аж ахуйн нэгжид барилгын ханын материал үйлдвэрлэхэд нь зориулан хөнгөлөлттэй зээлийг олгож үйл ажиллагааг эхлүүлээд байна.
Сумын сор бүтээгдэхүүн
Шивээ Овоогийн уурхайн хүрэн нүүрсИлчлэг - 2800-3000 кКал, хатаах үйлдвэрээс гарсны дараа дунджаар 3500-4500 кКал болж нэмэгдэнэ.Тус уурхайгаас төвийн бүсийн эрчим хүчний системийн нүүрсний хэрэглээний 50 гаруй хувийг хангаж байна.
Сумын хөгжлийн зорилт
Эрчимжсэн мал аж ахуй, усалгаатай газар тариалан, байгаль орчинд сөрөг нөлөөгүй түлш, эрчим хүчний үйлдвэрийг хөгжүүлснээр бүтээгдэхүүнээ экспортлон орон нутгийн төсвөө бие даан бүрдүүлэх чадавхитай болж, нийгэм, эдийн засгийн тогтвортой өсөлтийг нэмэгдүүлэн иргэдийнхээ эрүүл, аюулгүй амьдрах орчин нөхцөлийг сайжруулж хангасан, мэргэшсэн чадварлаг удирлагтай “Монгол улсын Шилдэг сум” болох зорилго тавьж, дараах зорилтуудыг хэрэгжүүлнэ. Үүнд:• Эрчимжсэн мал аж ахуй, усалгаатай газар тариаланг зээлийн болон төрийн бусад бодлогоор дэмжиж, дотоодын үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх замаар эдийн засгийн чадавхийг бэхжүүлэх• Шивээ Овоо ХК-ийг өргөтгөн, хүчин чадлыг нэмэгдүүлж, түүнийг түшиглэсэн ДЦС байгуулж, үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүнээ экспортлох• Орон нутгаа хөгжүүлэхдээ байгаль орчны доройтлыг багасгаж, нөхөн сэргээхэд чиглэсэн ногоон хөгжлийг бий болгох• Нийгэм, эдийн засгийн дэд бүтцийг үе шаттайгаар сайжруулж, орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлэх замаар иргэдийнхээ ажиллаж, амьдрах таатай нөхцлийг бүрдүүлнэ.
Сумын индекс
Төрлийн нэрэн дээр дарж дэлгэрэнгүй харна уу| Боловсрол: | 0.494356000 |
| Эрүүл мэнд: | 0.755423333 |
| Эдийн засаг: | 0.390117142 |
| Бусад: | 0.491560000 |
| Дэд бүтэц: | 0.639183333 |
| Байгаль орчин: | 0.666665000 |
Говьсүмбэр аймгийн зүүн урд хэсэгт : - Улаанбаатар хотоос 275 км - Аймгийн төвөөс 35 км зайд байрладагДорноговь аймгийн Даланжаргалан, Дундговь аймгийн Баянжаргалан, Говьсүмбэр аймгийн Сүмбэр сумтай хиллэдэг.
• Эрс тэс хуурай уур амьсгалтай, хоногийн температурын хэлбэлзэл ихтэй.• 1 дүгээр сарын дундаж температур -23С• 7 дугаар сарын дундаж температур +28С• Жилийн дундаж салхины хурд 8-15 м/с• Жилийн хур тунадасны нийлбэр 200-250мм
Орон нутгийн төсөв: Сумын өөрийн орлого 150,4 сая, төвлөрсөн төсвийн шилжүүлэг 263,1 сая төгрөг нийт 413,5 сая төгрөгийн орлого бүрджээ. Орон нутгийн нийт төсвийн зардал нь 302.2 сая төгрөг байна. Нийт зардлын 50.4 хувь нь цалин, 5.5 хувь нь нийгмийн даатгалын шимтгэл, 1.0 хувийг урсгал шилжүүлэг, 43.1 хувийг нь бусад зардал эзэлж байна.Эдийн засгийн бүтэц: Орон нутгийн төсвийн хэмжээнд нийт 72 аж ахуйн нэгж байгууллага үйл ажиллагаа явуулж улсад 1.049.969.100 төгрөг, аймагт 160.358.065 төгрөг, орон нутагт 126.169.621 төгрөг нийт 1.336.496.768
Газар тариалан
2012 онд 2 га талбайд төмс, 2,5 га талбайд хүнсний ногоо, 6 га талбайд тэжээлийн ургамал тариалан, төмс 5,5 тн, хүнсний ногоо 11,5 тн, малын тэжээл 11 тн, нийт 28 тн ургац тэжээл хураан авсан.
Цахилгаан хангамж
Шивээговь сум нь төвийн эрчим хүчний сүлжээнд холбогдсон бөгөөд сумын төвийн нийт айл өрх 100% төвлөрсөн цахилгааны сүлжээнээс хангагдаж байна. Мөн хөдөөгийн багийн малчин айл өрхүүдийн дийлэнх нь сэргээгдэх эрчим хүч ашиглаж байна. Сумын төвд 1985 онд баригдсан 35/06 кВт-ын дэд станцтай.
Ариутгах татуурга
Сумын төвд ашиглагдаж байгаа бохир усны 72 худаг, 11.2 км шугам хоолой байна. Төвлөрсөн ариутгах татуургын системд 585 өрх, 14 албан байгууллага, аж ахуйн нэгж холбогдоод байна. Суманд цэвэрлэх байгууламж байхгүй. Айл өрх, албан байгууллагаас гарсан бохир усыг сумын төвөөс 5 км-т татан зайлуулж ил асгаж байгаа тул шинээр цэвэрлэх байгууламж барих шаардлагатай.
Хүн ам өрхийн тоо
Орон сууц хангамж
Хуучин Зөвлөлтийн цэргийн анги байрлаж байсан байруудад ард иргэд амьдарч байна. Одоогоор ашиглаж байгаа 5 давхар халуун, хүйтэн устай нэгдсэн инженерийн шугам сүлжээнд холбогдсон 525 айлын 7 барилга 2 давхар 70 айлын 2 барилгатай. Цаашдаа сэргээн засварлах 5 давхар барилгууд байна.
Боловсрол
Ерөнхий боловсролын 11 жилийн сургуулийн 21 бүлэгт 532 хүүхэд өдрөөр суралцаж, албан бус боловсролын дүйцсэн хөтөлбөрөөр бага, суурь, бүрэн дунд боловсролын нөхөн олгох сургалтанд 25 иргэн суралцаж байна. Бага ангийн хамран сургалт 96 хувь, суурь боловсролын хамран сургалт 96.5 хувьд хүрсэн байна. Ерөнхий боловсролын сургуульд мэргэжилтэй багшийн хангалт 100 хувь байна. 3-р цэцэрлэгийн үндсэн сургалтанд 295, “Бүжинхэн бүл” цэцэрлэгийн үндсэн 40 хүүхэд хамрагдаж, сургуулийн өмнөх боловсролын хамралт 100 хувьд хүрсэн байна.
Цэцэрлэг
125 хүүхдийн хүчин чадалтайҮндсэн сургалтанд 271, гэр цэцэрлэгт 20 хүүхэд хамрагдаж байна.Сургуулийн өмнөх боловсролын хамралт 90 хувьд хүрсэн.32 багш, ажиллагсадтайТус цэцэрлэгийн хуучин барилгыг 2010 онд улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтын 200.0 сая төгрөгөөр 50 хүүхдийн барилгаар өргөтгөсөн боловч хүчин чадал хүрэлцэхгүй байна.
Соёлын төв
Суманд соёлын төвийн зориулалтын барилга байхгүй тул одоогоор Засаг даргын Тамгын газрын барилгын 1 давхарт 150 хүний суудал байрлуулан үйл ажиллагаа явуулж байна.5 хүний орон тоотой. Мөн орон нутаг судлах танхимтай.Шинэ барилгын зураг төсөв, газрын асуудлыг шийдвэрлэсэн.
Ажиллах хүч салбараар
Төрийн байгууллагад 140 хүн ажиллаж байна.
Хот байгуулалт газрын харилцаа
Шивээговь сумын төв нь Засаг захиргаа-хөдөө аж ахуй- үйлдвэр үйлчилгээний оролцоо давамгайлсан суурин юм.Тус сумын 2030 он хүртлэх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг Барилга хот байгуулалтын яамны захиалгаар “Нарт дизайн” ХХК гүйцэтгэж байна. Сумын төвийн нутаг дэвсгэрийн бүсчлэлийн өнөөгийн байдал:2012 оны байдлаар 1120 иргэн гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар 131,52 га газар өмчилж сумын хэмжээнд газар өмчлөл 37,3 хувьтай байна. 41 иргэн 2,87 га газрыг өвөлжөө, хаваржааны зориулалтаар, Амралт, аялал жуулчлалын зориулалтаар 29,6 га газарт аж ахуйн нэгж байгууллага, 5 иргэн 1 аж ахуйн нэгж газар тариалангийн зориулалтаар 18 га газар эзэмшиж байна.
Суманд хэрэгжиж буй төслүүд
Малын индексжүүлсэн даатгал төсөл / хугацаа нь дууссан/Жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих төсөлТогтвортой амьжиргаа /хугацаа нь дууссан/ төсөл
Сумын хөшөө дурсгал
Хөшөө дурсгалын нэр: Уурхайчдын хөшөөБайгуулагдсан он: 2010 онХөшөө, дурсгалын намтар: Шивээ-Овоо ХК-ийн Уурхайчдад зориулагдан баригдсан
Сумын онцлог
Шивээговь сум нь Шивээ Овоогийн хүрэн нүүрсний уурхайг түшиглэсэн уул уурхай, мал аж ахуйг хослуулан хөгжүүлэх замаар хүн ам, эдийн засгийн тогтвортой өсөлтийг хангаж байгаа Монгол улсын томоохон сумуудын нэг юм. Мөн тус сум нь нийслэл Улаанбаатар хоттой хатуу хучилттай авто замаар холбогдсон, төмөр зам дайран өнгөрдөг, харилцаа холбоо, эрчим хүч зэрэг дэд бүтэц харьцангуй сайн хөгжсөн. Орос цэргийн ангийн үед ашиглаж байсан орон сууцнуудыг сэргээн засварлаж ашиглалтад оруулснаар орон сууцны хүрэлцээ хангамжийг нэмэгдүүлэх бүрэн боломжтой. Шивээ Овоогийн хүрэн нүүрсний уурхайн олборлолтоос хаягдаж байгаа гүний усны “Хаялага” нуурыг түшиглэн өвлийн хүлэмж, услалтын систем бүхий газар тариалангийн томоохон үйлдвэрлэл явуулах боломжтой болсон. Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 18 га-д услалтын систем хийгдсэн.